Deepak Ramola is een Indische levenslessenverzamelaar en de oprichter van Project FUEL. Zijn doel is zoveel mogelijk levenslessen verzamelen van gewone en ongewone mensen overal ter wereld. Op 10 oktober heet Stedelijk Lyceum Waterbaan hem welkom voor een workshop in het kader van het traject ‘democratische school’. Gedurende drie uur werkt hij samen met de derdejaars rond zelfreflectie, expressie en levenslessen. Want elke wijsheid – of het nu die van een leerling, een leerkracht of ander personeelslid is – draagt bij aan de collectieve wijsheid van de school én aan democratie. Vanaf dit schooljaar engageert Stedelijk Lyceum Waterbaan zich namelijk om in het kader van actief burgerschap haar democratische gehalte nog te vergroten.

De leerlingen worden via de workshop van Deepak klaargestoomd voor het verdere traject. Maar hoe democratisch is onze school vandaag? Die vraag stelden leerkrachten Nancy, Charlotte en Jolien zich bij aanvang. Zij vormen de coördinatiegroep voor het traject.

Wat vooraf ging

“Via de kwaliteitswijzer van Actief Burgerschap kregen we de kans om onze school te screenen op participatie en democratische competenties. De conclusie was dat er binnen onze school al heel wat democratische initiatieven bestaan. En die zijn er al jaren. We zetten bijvoorbeeld erg in op groepsvorming maar ook op persoonlijke en emotionele ontwikkeling en dus op zelfreflectie. Wie ben ik? Wat kan ik goed? Wat zijn mijn werkpunten? Hoe bereiken we samen met de klas een doel? Via empowerment gaan we in op die vragen. Empowerment is een vage term, maar onze leerlingen kunnen er concrete projecten aan linken. Zo valt bijvoorbeeld de zeeklasse op het begin van het schooljaar onder empowerment,” vertelt Jolien. “Empowerment is dus gekend, maar er zijn ook initiatieven die minder gekend zijn omdat ze enkel binnen de klasmuren leven. Een leerkracht integreert democratische acties in zijn of haar klas, maar dat wil niet zeggen dat een andere leerkracht daarvan op de hoogte is. We geloven dat er een meerwaarde ontstaat als we die individuele acties van ons team bundelen en verankeren in onze drie graden.” “Die individuele acties zijn inderdaad niet altijd zichtbaar voor het hele team, maar ook niet voor de leerlingen. We willen ze dus ook tastbaar en zichtbaar maken voor onze leerlingen,” vult Charlotte aan. “Door samenhang te creëren komen we tot een geheel dat meer is dan de som van de delen. En tot doelgerichtheid.” Maar hoe komen ze tot die samenhang?

Keuze voor empowerment en leerlingenraad

“We hebben drie focuspunten geselecteerd dit schooljaar: empowerment, het heropstarten van de leerlingenraad en het lanceren van een groeiboekje waarin leerlingen de activiteiten bijhouden en hun democratisch parcours bijgevolg in kaart kunnen brengen. Zo’n boekje geeft leerlingen tegelijk houvast als inzicht in hun leerproces wat betreft democratische waarden en normen.” 

Workshop levenslessen met Deepak Ramola

Hoe koppelen jullie deze workshop met Deepak Ramola aan jullie democratische doelstellingen? “De workshop van Deepak zien we als een opstapje naar verdere acties in het traject. Via toffe oefeningen krijgen de leerlingen inzichten mee die gekoppeld kunnen worden aan democratie. Samenwerken, participeren, zelfonderzoek en leren van elkaar staan vandaag centraal. Daarnaast is het ons doel om meer verbondenheid te creëren en ook dat is één van de dingen die Deepak tijdens zijn sessie beoogt.” Britt (14) en Veronique (15) beamen dat de oefeningen hen aan het denken zetten.

“We hebben bijvoorbeeld een oefening gedaan waarbij we in onze handen moesten klappen. Als Deepak ‘één’ zei dan moesten we één keer klappen. Bij twee, twee keer, enzovoort. Maar het klappen zelf moest wel samen gebeuren, dat was de enige regel,” vertelt Britt. “Twee keer hebben we het spel verloren. Want elk van ons wilde vooral het juiste aantal keren klappen. Iedereen was dus wel gefocust, maar we hielden geen rekening met elkaar. Zo leerde Deepak ons dat er niet enkel focus nodig is, maar ook balans. Als er balans is in de groep, slagen we er samen in om te winnen. Toen sloten we onze ogen en deden we het spel een derde keer. We klapten juist én allemaal samen op het juiste moment. We zochten de balans en hielden rekening met de personen links en rechts van ons.” Er komt samenwerking bij kijken en daardoor vormt er zich een groep. Maar ook zelfreflectie is een belangrijk thema in de workshop.

“Het verhaal over een 22jarige vluchteling bleef me bij. Hij kon niet veel meenemen. Deepak stelde ons de vraag wat we zouden meenemen als ons huis in brand stond. We mochten 10 voorwerpen kiezen,” zegt Roumaissa ernstig. “Zijn opdrachten doen je wel echt nadenken over wie je bent en wat je belangrijk vindt,” vult Nisrine aan. “Hij is grappig. En hij heeft gelijk,” zegt Maryan. Op het einde van de workshop vraagt Deepak de leerlingen om een levensles te formuleren. Dat vinden ze niet makkelijk, want ze zijn nog zo jong. Toch buigen ze zich allemaal over het gekleurde blad papier. Een halfuur later liggen de levenslessen voor het rapen.